Citroenvlinder (Gonepteryx rhamni)

De citroenvlinder (gonepteryx rahmni) is na de winter een van de eerste vlinders die de lente aankondigt. De mannetjes zijn donker geel/lichtgroen, de vrouwtjes lichtgeel en van alle Nederlandse vlinders leeft de citroenvlinder het langste; hij kan bijna een jaar oud worden.
Kenmerkend voor de citroenvlinder is dat hij nooit met open vleugels rust.

Ondanks dat de citroenvlinder overal voorkomt realiseerde ik mij ergens in 2008 dat ik nog nooit een rups van deze soort had gezien. Omdat ik toen een klein leeg stukje in de tuin had, maakte ik plannen om de waardplant, zijnde vuilboom (rhamnus frangula), aan te planten.

Eiafzet citroenvlinder

In hetzelfde voorjaar had ik geïnvesteerd in de loeplens van Canon, de MP-E 65mm. Een lens waarmee heel veel mogelijk is mits het absoluut windstil is want de instelafstand van deze lens is erg klein. Omdat de vuilboompjes nog klein waren kon ik er met mijn statief goed bij en met diafragma 10 en een sluitertijd van 2 seconden heb ik diverse eitjes van de citroenvlinder kunnen fotograferen.

Rups citroenvlinder

Omdat het op de vuilboompjes erg druk geworden was en er rupsen in overvloed zaten, heb ik een paar rupsen wat takken en stengels aangeboden. Als rupsen volgroeid zijn stoppen ze met de voedselopname en gaan ze op zoek naar een geschikte plek om te verpoppen. 
Van het uitkomen van de vlinder uit de pop heb ik een mooie serie kunnen maken: Metamorfose citroenvlinder.

In het voorjaar van 2009 heb ik 5 jonge vuilboompjes bij een tuincentrum gekocht en aangeplant. De verkoper vroeg mij nog 'weet je het zeker'. Toen er blad aankwam snapte ik zijn opmerking want vuilboom groeit echt overal! Het waren nog hele kleine, tengere boompjes toen ik eind april 2009 eitjes van de citroenvlinder ontdekte. Zowel op als ook onder het blad zaten eitjes; op elk vuilboompje zeker 5.

Ei citroenvlinder

En als je eitjes hebt is de kans ook groot dat je even later rupsen hebt. Rupsen zijn meestal wat makkelijker te vinden omdat zij het blad aanvreten en sporen (rupsen poepjes) achterlaten. De jonge vuilboompjes waren erg in trek want er bleven eitjes op afgelegd worden terwijl er reeds rupsen zaten. Mijn missie, namelijk om een keer de rups van de citroenvlinder op de foto te zetten was geslaagd.

Citroenvlinder komt uit de pop

Missie citroenvlinder geslaagd! Dankzij de vuilbomen (het zijn echt geen boompjes meer) is er elk jaar nieuw nageslacht al moet ik wel zeggen dat ik nooit meer naar eitjes gezocht heb. 
Omdat de citroenvlinder nooit met open vleugels ergens zit of rust had ik mij voorgenomen hem in de vlucht te fotograferen als de kans zich voordeed. 

Citroenvlinder in vlucht

In 2012 heb ik al met zijn soortgenoot de Cleopatra in de Ardeche kunnen oefenen; een snelle sluitertijd (> 1/500) is een vereiste.

Door de zomerse temperaturen van dit jaar zijn er veel citroenvlinders. Opvallend is dat ze massaal op de nectarplanten afkomen bij 25 graden of warmer. Het lekkerste vinden ze de kattenstaart (lythrum salicaria) gevolgd door de dagkoekoeksbloem (silene dioica). Nadeel van de kattenstaart is dat het een lange dunne plant is die continue heen en weer beweegt. Ondanks dat ik met statief fotografeer was het lastig een goede compositie in het oog te houden. De plant wiebelde van links naar rechts en de vlinder kroop van beneden naar boven...... 
Op drie hete dagen heb ik pogingen ondernomen foto's van fladderende citroenvlinders te verkrijgen waarbij het mij pas op de laatste, de dag met de minste wind is gelukt foto's te maken waarover ik tevreden ben. 

De citroenvlinder is goed in de camouflage en als hij wil rusten kruipt hij weg op plekken waar je hem niet gauw zult ontdekken. Hij kruipt graag laag weg onder lichtgroene bladeren of wat hoger tussen het verse blad van klimop. Op dit soort plekken overwintert hij ook als vlinder.
Soms heb je geluk en komt er een minder actief (lees: vliegt niet onmiddellijk weg voor een fotografe) exemplaar voorbij. Dat is bijvoorbeeld vroeg in de ochtend of midden op de dag als het heel erg warm is.

Citroenvlinder op Echinacea purpurea

De citroenvlinder, een 'doodnormale' Nederlandse vlinder die mij elk voorjaar weer blij weet te maken!

---

1 november 2014: En zo overwintert de citroenvlinder, geheel onopvallend kruipen ze weg tussen de klimop. Nadat ik de foto had genomen (al op 10 oktober) bewoog de vlinder nog een keer door zich op te trekken en parallel onder het blad te gaan hangen. Niemand die deze vlinder nog kan vinden!

Citroenvlinder in winterslaap tussen klimop