Landkaartje - Araschnia levana
Vleugeltekening bovenzijde voorjaarsvorm landkaartje
|
Het landkaartje is een bijzondere vlinder omdat deze soort een voorjaarsvorm en een zomervorm kent die in uiterlijk van elkaar verschillen. In Nederland is het landkaartje een algemene vlinder die zich de laatste decennia over het gehele land heeft uitgebreid.
|
Rupsennest landkaartje
De jonge rupsen leven, zoals op de foto hierboven te zien is, in groepen bijeen. Pas tegen het einde van het volgroeide stadium gaan de rupsen solitair leven.
Pop landkaartje
De voorjaarsvorm wordt forma levana genoemd en is aan de bovenkant oranjebruin met een zwart vlekkenpatroon. De onderzijde vertoont altijd een karakteristiek landkaartjespatroon.
Onderzijde voorjaarsvorm landkaartje
De vlinders zijn aan de bovenkant zwart met langs de achterrand een oranjerode gevlekte band en over het midden van de vleugel een witte band. Bij de zomervorm is enige variatie in de oranjerode banden mogelijk en soms komen er ook tussenvormen voor.
|
De waardplant van het landkaartje is de grote brandnetel. Het landkaartje legt op een zeer markante wijze haar eieren aan de onderkant van het blad af. De eitjes worden op elkaar afgelegd (ongeveer 10 stuks) waardoor er een soort kettinkjes onder het blad ontstaan.
Rups landkaartje
Het landkaartje overwintert goed verscholen als pop in de strooisellaag. De poppen van het landjaartje zijn slechts 1 cm groot. Als de temperaturen in het voorjaar aangenaam worden kunnen de eerste landkaartjes al vanaf eind april waargenomen worden.
Oranje voorjaarsvorm landkaartje
De voorjaarsvorm vliegt meestal tot eind juni in een generatie. Eind juni/begin juli verschijnt de zomergeneratie, forma prosa.
Zwarte zomervorm landkaartje
|
De vlinders zoeken vooral 's morgens en laat in de middag naar nectar. De mannetjes zijn te herkennen omdat ze het territorium verdedigen of patrouillevluchten maken langs struiken of bosranden. Vaak scholen de mannetjes samen bij een opvallende struik. Koninginnenkruid heeft als nectarplant een sterke voorkeur:
Landkaartje zomervorm
De zomervorm kent afhankelijk van de temperaturen twee generaties waardoor er soms nog eind september/begin oktober landkaartjes waargenomen kunnen worden.
13 april 2014: De eerste landkaartjes zijn uit de pop gekomen en het is heerlijk om deze kleine oranje vlinders weer te zien; de mannetjes zitten op de uitkijk en jagen alles weg wat voorbij komt vliegen en de vrouwtjes vliegen redelijk relaxt rond.
Oranje voorjaarsvorm landkaartje
13 augustus 2014: De volgende generatie landkaartjes is in de 'maak'. Afhankelijk van de temperaturen de komende weken zal het of een tweede (zwarte) zomergeneratie worden of de voorjaarsgeneratie van 2015.
Rups landkaartje
|
Pop landkaartje
|
31 augustus 2014: Door het mooie zomerweer is de vraag snel beantwoord: een volgende zomergeneratie!
Landkaartje zomervorm uit de pop gekropen
|
Landkaartje op bloem
|
10 juli 2016: Meer bij toeval ontdekte ik op 7 juni een nest jonge rupsen van het Landkaartje in mijn tuin. Ik had het hele voorjaar geen enkel Landkaartje gezien en was erg blij en verrast door de vondst van dit rupsennest. Een paar dagen later toen ik na een hevige regenbui opnieuw de tuin inliep ontdekte ik in een andere hoek nog een rupsennest.
Lege eitjes Landkaartje
|
Rupsennest Landkaartje
|
Bij elkaar had ik ruim 120 rupsen die ook allemaal pop zijn geworden omdat ik ze mee naar binnen had genomen om tegen de hongerige vogels te beschermen. Toen ze veranderd waren in een pop heb ik ze weer buiten neergezet achter vliegengaas. Na anderhalve week kwamen de eerste en na drie weken de laatste uit de pop. Soms fladderden ze met z'n 10nen de tuin in.
Vers Landkaartje op lavendel
|
Vers Landkaartje op dropplant
|
22 augustus 2016: De 100 vlinders heb ik in de eigen tuin niet meer gezien (op een exemplaar daargelaten) maar ze moeten wel geweest zijn want ik heb opnieuw 3 rupsennesten in de tuin. In het buitengebied heb ik in twee gebieden waar ik regelmatig met de hond wandel meer dan 25 rupsennesten van het landkaartje gevonden.
28 augustus 2016: Door het zeer warme zomerweer ontwikkelen de kleine poppen van het Landkaartje snel en op dit moment fladdert de derde generatie volop door mijn tuin. Nu de herfst voor de deur staat is het voedselaanbod niet meer zo uitgebreid; het laatste koninginnenkruid is erg in trek en dat weten de 'vijanden' ook.
Territoriaal mannetje
|
Gevangen door een kleine witte krabspin
|
19 juli 2017: Het is tropisch warm en op het koninginnenkruid in de tuin tel ik zo 6 landkaartjes wat mij doet vermoeden dat er ergens in de brandnetelen een nest was (ik heb nogal veel brandnetel staan). Een territoriaal mannetje heeft een plek op de budddleja gevonden van waar uit hij alle andere vlinders kan wegjagen en telkens weer terugkeert naar deze plek.
