Oranjetipje - Anthocharis cardamines
Vleugeltekening onderzijde oranjetipje
|
Het oranjetipje is een echte voorjaarsvlinder die meestal rond Koninginnedag te vinden is en in geheel Nederland voorkomt. Onder Vlinders -> Liefdesverhaal is de complete levenscyclus van het oranjetipje in foto's weergegeven. Het oranjetipje vliegt in een generatie op beschutte (meestal vochtige) plaatsen en bosranden waar de waardplant, de pinksterbloem groeit.
|
|
Bij zowel het mannetje als ook het vrouwtje is de onderkant gemarmerd. Het mannetje valt in de vlucht veel meer op door een grote oranje vlek in de voorvleugelpunt. Bij het vrouwtje ontbreekt deze oranje vlek.
Oranjetipje op pinksterbloem
|
Mannetje oranjetipje
De vlinders vliegen afhankelijk van de temperatuur van half april tot ongeveer eind mei.
Ei oranjetipje
De favoriete plant van het oranjetipje is de pinksterbloem; de pinksterbloem is hun voedselbron, slaapplaats maar ook waardplant.
|
De eitjes worden aan de onderkant van de bloem of tegen de stengel afgezet. Naast pinksterbloem wordt ook look-zonder-look en judaspenning als waardplant gebruikt.
Rups oranjetipje
Pas in jaar erop als de temperaturen weer stijgen wordt het proces in de pop actief en vindt de gedaante-verwisseling plaats.
|
Als de rupsen volgroeid zijn zoeken ze een geschikte plek om te verpoppen. Nadat de rups getransformeerd is in een pop duurt het even voordat er weer iets gebeurt want het oranjetipje overwintert als pop goed verscholen aan plantenstengels of in de strooisellaag.
Pop oranjetipje
|
Vrouwtje oranjetipje
Het oranjetipje (hier vrouwtje) is elk jaar weer een soort bode dat het voorjaar echt begonnen is.
UP-DATE ORANJETIPJE:
|
27 mei 2020: Een kleine week geleden heb ik nog een paar rupsen op judaspenning kunnen vinden en gisteren overdag is de laatste rups veranderd in een pop. Altijd weer bijzonder om dit te zien.
In totaal heb ik 33 poppen; van deze 33 poppen zijn uit 2 al larven van de sluipwesp gekropen. 29 poppen zijn aan takjes gaan hangen en ondanks dat er diverse takken in diverse richtingen in de bak stonden zijn de rupsen a) dicht bij elkaar gaan hangen c.q. hebben ze de voorkeur gegeven aan bepaalde takjes en b) zijn ze allemaal in oostelijke richting gaan hangen. Dit laatste vond ik een verrassend detail. Aan deze tak rechts heeft in het verleden al een keer een pop van het oranjetipje gehangen, ik hergebruik takken. De rupsen voelen blijkbaar het oude spinsel en gaan bijna op dezelfde plek hangen, de andere rupsen volgen deze methode en zo had ik op een klein stukje tak 5 poppen zitten. Heel veel poppen hingen ook zeer laag aan de takjes wat ik dan weer minder slim vindt vanwege muizen en andere hongerige vijanden. 
|
21 mei 2020: Een paar dagen geleden zag ik nog een redelijk vers mannetje vliegen. Omdat ik dit jaar in de tuin heel veel judaspenning en look-zonder-look in de borders en aan de randen heb laten staan heb ik veel rupsen, ik schat tussen de 25 en 30 stuks, kunnen ontdekken. Alle rupsen zaten op de judaspenning! Ondertussen is het gros al veranderd in pop.
|
18 april 2020: Op 31 maart heb ik in natuurgebied de Maasheggen het eerste oranjetipje (mannetje) zien vliegen. In de dagen daarna kwamen ook bij mij thuis de oranjetipjes uit de pop, eerst de mannetjes (4 stuks) en daarna de vrouwtjes (3 stuks). Een pop moet nog uitkomen.
Omdat de pinksterbloemen bij mij in de omgeving qua aantallen wat tegenvielen heb ik de meeste foto's bij de Maasheggen gemaakt, weilanden vol met pinksterbloemen al was het nog wel een uitdaging slapende vlinders te vinden.
|
|
|
30 mei 2019: Op 29 maart zag ik al het eerste oranjetipje in Zuid-Limburg en op 1 april kwam het eerste mannetje uit de pop. Door het mooie weer vlogen de dagen erop aardig wat oranjetipjes. Door de droogte van vorig jaar waren er veel minder pinksterbloemen op de velden rondom de Kleine Beerze. Het veld met honderden pinksterbloemen dat ik vorig jaar ontdekt had bleef helaas groen.
Door de schaarste aan pinksterbloemen vond ik op 10 april 4 oranjetipjes aan een pinksterbloem en op die paar pinksterbloemen die er stonden zaten vlinders!
|
27 mei 2019: De vliegtijd van het oranjetipje is zo goed als voorbij. In de tuin heb ik gelukkig weer volop rupsen kunnen vinden; de meeste rupsen heb ik op judaspenning gevonden, slechts een enkele rups zat op look-zonder-look.
30 mei 2019: De eerste twee rupsen zijn alweer veranderd in een vlinderpop.
|
27 april 2018: Op 17 april heb ik in de avond de eerste oranjetipjes gevonden bij de Kleine Beerze. Omdat het die avond nog behoorlijk warm was ging het best zittende exemplaar er vandoor nog voordat ik een foto heb kunnen maken.
Een paar dagen later heb ik op hetzelfde stukje 8 slapende exemplaren kunnen vinden waarvan drie op een plant. De volgende ochtend echter bleek een ree langs de beek te zijn gelopen die zich diverse bloemknoppen heeft laten smaken inclusief twee van de drie exemplaren oranjetipje.
Een paar dagen later heb ik op hetzelfde stukje 8 slapende exemplaren kunnen vinden waarvan drie op een plant. De volgende ochtend echter bleek een ree langs de beek te zijn gelopen die zich diverse bloemknoppen heeft laten smaken inclusief twee van de drie exemplaren oranjetipje.
|
|
Dit jaar ben ik eindelijk eens naar een ander stukje gereden waarvan ik het vermoeden had dat deze gunstig ten opzichte van de opgaande zon zou liggen (ik weet dat er websites en apps zijn die dit ook aangeven). Bij mijn eerste bezoek stonden de meeste pinksterbloemen nog in de knop; ik had geluk en vond snel een vrouwtje hangend aan de pinksterbloem (linker foto). Ondanks de warmte overdag (28 graden) was het in de ochtend aangenaam en vochtig.
|
De tweede ochtend, twee dagen later, stond een groot deel van de bloemen in bloei maar had ik na ruim 30 minuten zoeken nog geen vlinder gevonden. De zon kwam donkerrood op en gelukkig vond ik nog een mannetje oranjetipje. Mijn statief bleek te hoog dus heel snel de statiefkop naar beneden gedraaid en daar de rijstzak opgelegd. Tijd om de hoekzoeker uit te pakken had ik niet meer want de zon veranderd razendsnel van kleur. Later toen ik met de 100 mm macrolens de linker foto maakte zag ik dat er ook een eitje was afgezet.
|
6 mei 2018: Helaas zijn de pinksterbloemen alweer bijna uitgebloeid. Het 'nieuwe' gebiedje heb ik nog een paar keer bezocht maar telkens geen of slechts 1 oranjetipje gevonden. Het eitje van de foto hierboven rechts is ondertussen uitgekomen en met de dag groeit de rups (foto links hieronder) aanzienlijk. Hedenochtend heb ik een laatste bezoek gebracht aan het gebiedje met de vele pinksterbloemen omdat ik gisterenavond een oranjetipje en een klein geaderd witje had gevonden, de zon kwam ten tijde van de zonsopkomst helaas niet door de bebouwing in de verte heen; toen het minuten later wel lukte was het licht veel te hard en was er geen sprake meer van een rode/oranje bol.
|
|
3 juni 2018: Ondanks dat slechts twee mannetjes oranjetipjes mijn tuin als overnachtingsplek hebben uitgezocht heb ik de afgelopen weken aardig wat rupsen kunnen vinden, de meesten zaten op look-zonder-look en twee op de judaspenning. Ondertussen zijn ze allemaal veranderd in een vlinderpop en is het oranjetipjesseizoen 2018 ten einde. Op 15 mei zag ik onderstaand schouwspel....in de natuur wordt niets weggegooid:
|
|
11 april 2017: Op 2 april heb ik de eerste oranjetipjes slapend op pinksterbloemen gevonden; door het mooie lenteweer waren de dagen erop veel oranjetipjes onderweg en heb ik diverse slapende exemplaren bij de Kleine Beerze gevonden; drie exemplaren zaten op pinksterbloem rondom het kleine meertje waardoor ik gebruik kon maken van de weerspiegeling van de ondergaande zon in he water. Ook in mijn eigen tuin had ik tot nu toe diverse slapende exemplaren op judaspenning.
|
|
20 april 2016: Dit jaar loopt gelijk op met vorig jaar wat de eerste oranjetipjes betreft. Het veld met pinksterbloemen lag er wit bij.....alles was bedekt onder een laag ijskristallen, ook de vlinders hingen gekristalliseerd aan de bloemen. De opkomende zon zorgde even later voor extra kleuren en een fantastische sfeer.
|
|
19 april 2015: Dit jaar zijn ze, ten opzichte van 15 jaar geleden, nog steeds vroeg bij! Op 15 april heb ik de eerste twee oranjetipjes gevonden, een mannetje en vrouwtje parend. Het veld met pinksterbloemen was nog groen op enkele bloeiende pinksterbloemen na. Onderstaand twee foto's van dezelfde vlinder op dezelfde plant, de eerste met de ondergaande avondzon en de tweede de ochtend erna na een koude nacht met nachtvorst.
|
|
4 april 2014: Dit jaar zijn ze er vroeg bij! Op 1 april heb ik de eerste oranjetipjes in een veld met pinksterbloemen, die nog volop in de knoppen stonden, gevonden. De meeste oranjetipjes verkiezen een slaapplek in de beschutting van een boom wat het vaak lastig fotograferen maakt.
Oranjetipje in wei met pinksterbloemen
|
Oranjetipje in wei met pinksterbloemen
|