Vlinderfotografie

Mijn passie voor vlinders, de natuur, zit in mijn genen. Met een camera achter vlinders aanhollen ben ik in 1980 tijdens een vakantie in Oostenrijk begonnen. Ik kan mij nog aan de fladderende dambordjes herinneren. 

In 1992 heb ik mijn eerste spiegelreflex camera gekocht, een Canon EOS 10. Jarenlang was ik trots op mijn vlinderfoto's totdat ik halverwege de jaren '90 op een van de Landelijke Vlinderdagen zag dat er veel betere vlinderfotografen waren, althans hun foto's vond ik toch echt mooier. Sindsdien is er veel veranderd en nog steeds ben ik en mijn manier van fotograferen in verandering.

In 2005 ben ik overgestapt op de digitale fotografie.....eindelijk geen last meer van krassen op de diafilm. Daarvoor in plaats kwamen de stof/sensorvlekken. In plaats van urenlang dia's inramen en selecteren kwam de laptop en het bewerken van digitale fotobestanden. Door simpelweg op de knop te drukken heb je nog geen beeld. 

Ik fotografeer maar zelden midden op de dag vlinders; allereerst omdat ik meestal overdag geen tijd heb om te fotograferen maar ook omdat het licht dan meestal te hard is. 's Avonds of 's ochtends vroeg trek ik erop uit om vlinders of andere natuurschoonheden te fotograferen. Uitslapen tijdens een vakantie zit er niet in. 's Avonds zoek ik rustende vlinders, markeer de plaats met een stok en kom de volgende ochtend terug. Ik hou van het warme en zachte licht wat de zon dan te bieden heeft. Daarnaast is het 's ochtends meestal windstil en dat is fijn aangezien ik met lange sluitertijden vanwege het zo klein mogelijke diafragma (hoge f waarde) werk. Sinds 2014 gebruik ik liveview voor het scherp stellen aangezien mijn ogen mij een beetje in de steek beginnen te laten. Als lens gebruik meestal een 180 mm macro lens van Tamron en/of de 100 mm macro lens van Canon. Voor vlindereitjes, vlinderschubben of andere details en stilzittende onderwerpen gebruik ik de MP-E 65 mm van Canon; ook wel loeplens genoemd. Ik fotografeer uitsluitend met statief (Gitzo) of rijstzak en om de wind enigszins af te troeven heb een zelfgemaakt windscherm. Als het waait ondersteun ik de plant waarop de vlinder zit met een plamp (Wimberley).

Vlinderschubben Koninginnenpage

Eitje Eikenpage op bladknoppen

De MP-E 65 mm lens van Canon heeft een vergrotingsfactor van 1:1 tot 5:1. De instelafstand van deze lens is erg klein. Omdat je dus erg dicht tegen het onderwerp aanzit heb je minder licht en dus lange sluitertijden nodig. Zonder statief kun je met deze (redelijk zware) lens niet fotograferen want de meeste foto's die ik met deze lens maak beginnen bij een sluitertijd van 2 seconden en eindigen ergens bij 16 seconden. Met deze lens fotografeer ik ook weleens springspinnen die toch redelijk actief zijn en ik twijfel dan vaak of deze lens 'een zegen of een vloek' is.

Citroenvlinder (Gonepteryx rhamni)

Icarusblauwtje (Polyommatus icarus)

Twee 'doodnormale' Nederlandse vlindersoorten. Voor het Icarusblauwtje heb ik in verband met de tegenlichtopname een reflectiescherm gebruikt anders was de vlinder slechts een silhouette geweest. 

Hooibeestje in het gras naast een wandelpad

Van een vlinderfoto met een beetje meer leefomgeving hou ik wel. Veel vlindersoorten fladderen overdag graag langs paden en/of open stukken op zoek naar voedsel en soms een partner. Het hooibeestje, icarus- en bruin blauwtje doen dit ook en kruipen in de avond vaak weg in het gras naast het pad. Dat is lekker makkelijk want op die manier hoef je de vegetatie niet in en/of te vertrappen. 

Oranjetipje in wei met pinksterbloemen

Klein koolwitje een half uur voor zonsopkomst

3 ontwakende koninginnenpages in peenveld (scan dia)

Oranjetipje net voor zonsopkomst na een ijskoude nacht

Als in de ochtend de warme kleuren uit de zon verdwenen zijn wacht ik vaak totdat de zon op de achtergrond van de vlinder of op de vlinder schijnt. De achtergrond wordt dan wat levendiger/intensiever wat kleur betreft. Met de hand of reflectiescherm creëer ik schaduw op de vlinder en de belichting moet ik aanpassen (flink overbelichten) zodat vlinder en achtergrond in balans komen. Zodra de vlinder zijn vleugels opent wordt het een uitdaging want ze houden er niet van in de schaduw te zitten en gaan op zoek naar een zonniger/warmer plekje wat maakt dat ik soms slechts een paar opnames met open vleugels kan maken. 

Adonisblauwtje

Purperstreepparelmoervlinder

Bij beide opnames hierboven heb ik de vlinder met bloem in de schaduw gezet (mijn hand ervoor gehouden). Het verschil tussen wel/geen zon in de achtergrond is op de onderstaande beelden goed zichtbaar:

Geduld is het toverwoord binnen de vlinderfotografie. Ik heb vaak vieze broeken zonder vlinderfoto want wegvliegen voor een fotografe die eerst haar statief wil neerzetten blijven ze doen. Daarnaast kun je niet alle vlindersoorten in een paar jaar tijd op de foto zetten. Ik zie dat velen dit soort pogingen ondernemen waardoor de vlinderfotografie meer op een nationale sport is gaan lijken en er tijdens de vliegtijden van met name de meer zeldzame soorten massaal naar de vlinderplekken wordt afgereisd. Het lijkt meer te gaan om het 'afstrepen' van zeldzame soorten,  het (vaak zo snel mogelijk) posten van foto's en vergaren van 'likes'. Veel leefgebieden kunnen de hoeveelheid fotografen niet aan en ik schrik er regelmatig van als ik de schade zie (veel platgetrapte stukken) die aan een leefgebied wordt toegebracht. Ook 'normale' soorten dichtbij huis zijn leuk om op de foto te zetten en zo leer je vaak nog het een en ander over gedrag en waardplanten van bepaalde vlindersoorten. 

Helaas gaan in Nederland veel mooie gebieden verloren. Er wordt volop gebouwd, het ene industriegebied met grote opslaghallen na het andere, nieuwe woonwijken en de ene megastal na de andere. Onder het mom van economische groei en zogenaamde extra werkgelegenheid 'mag er veel' in Nederland en helaas gaat dit altijd ten koste van de natuur en dus ook de vlinders. Soms komen er kleine natuurgebieden in het kader van natuurherstel bij maar het onderhoud vindt dan vaak low-budget plaats wat maakt dat er geen doordacht maaibeleid is en er gemaaid wordt als de rupsennesten (tevens voedsel voor de jonge vogels) volop aanwezig zijn.
Daarom reis ook ik graag af naar de Vogezen of andere mooie streken waar je nog kunt genieten van bloemenweides vol met vlinders!

Op internet zijn veel en mooie vlinderfoto's te vinden. Ik hou van vlinders en natuurlijk ook van mooie foto's. Vlinders boeien mij in elke levensvorm en voor mij gaat de vlinderfotografie dan ook verder dan alleen de vlinder op een schitterende bloem of mooi zittend in zijn leefomgeving. Vlinders hebben een boeiend verhaal en ik probeer zoveel mogelijk dit verhaal weer te geven. Deels op mijn website www.silviareiche.com maar ook op deze website op de pagina VLINDERINFORMATIE.

Regelmatig ontvang ik via het contactformulier reacties waarin andere of beginnende vlinderfotografen om tips en adviezen vragen. Veel meer dan dat ik op deze pagina heb geschreven kan ik je op 'technisch' gebied niet meegeven.
Wel zou ik je willen vragen om ook iets voor de vlinders te doen. Als je een tuin hebt creëer dan wat plekken met waardplanten zoals brandnetel (voor atalanta, dagpauwoog, gehakkelde aurelia en landkaartje) koolplanten (voor de drie koolwitjessoorten) vuilboom (voor citroenvlinder en boomblauwtje) venkel (voor koninginnenpage). Voor mooie foto's hoef je echt geen lange reizen te maken en vlinderfotografie is meer dan alleen een foto van een zeldzame vlindersoort.

Ik wens iedereen veel succes met zijn/haar manier van vlinders fotograferen!​