Citroenvlinder - citroentje - Gonepteryx rhamni
|
De citroenvlinder (gonepteryx rahmni) is na de winter een van de eerste vlinders die de lente aankondigt. De mannetjes zijn donker geel/lichtgroen, de vrouwtjes lichtgeel en van alle Nederlandse vlinders leeft de citroenvlinder het langste; hij kan bijna een jaar oud worden.
Kenmerkend voor de citroenvlinder is dat hij nooit met open vleugels rust. |
Ondanks dat de citroenvlinder overal voorkomt realiseerde ik mij ergens in 2008 dat ik nog nooit een rups van deze soort had gezien. Omdat ik toen een klein leeg stukje in de tuin had, maakte ik plannen om de waardplant, zijnde vuilboom (rhamnus frangula), aan te planten.
Eiafzet citroenvlinder
In hetzelfde voorjaar had ik geïnvesteerd in de loeplens van Canon, de MP-E 65mm. Een lens waarmee heel veel mogelijk is mits het absoluut windstil is want de instelafstand van deze lens is erg klein.
Rups citroenvlinder
Rupsen zijn meestal wat makkelijker te vinden omdat zij het blad aanvreten en sporen (rupsen poepjes) achterlaten. De jonge vuilboompjes waren erg in trek want er bleven eitjes op afgelegd worden terwijl er reeds rupsen zaten. Omdat het op de vuilboompjes erg druk geworden was en er rupsen in overvloed zaten, heb ik een paar rupsen wat takken en stengels aangeboden.
|
In het voorjaar van 2009 heb ik 5 jonge vuilboompjes bij een tuincentrum gekocht en aangeplant. De verkoper vroeg mij nog 'weet je het zeker'. Toen er blad aankwam snapte ik zijn opmerking want vuilboom groeit echt overal! Het waren nog hele kleine, tengere boompjes toen ik eind april 2009 eitjes van de citroenvlinder ontdekte. Zowel op als ook onder het blad zaten eitjes; op elk vuilboompje zeker 5.
Ei citroenvlinder
Omdat de vuilboompjes nog klein waren kon ik er met mijn statief goed bij en met diafragma 10 en een sluitertijd van 2 seconden heb ik diverse eitjes van de citroenvlinder kunnen fotograferen. En als je eitjes hebt is de kans ook groot dat je even later rupsen hebt.
Vraatsporen blad met rups
|
Als rupsen volgroeid zijn stoppen ze met de voedselopname en gaan ze op zoek naar een geschikte plek om te verpoppen. Omdat het op de vuilboompjes erg druk geworden was en er rupsen in overvloed zaten, heb ik een paar rupsen wat takken en stengels aangeboden. Als rupsen volgroeid zijn stoppen ze met de voedselopname en gaan ze op zoek naar een geschikte plek om te verpoppen.
Van het uitkomen van de vlinder uit de pop heb ik een mooie serie kunnen maken: Metamorfose citroenvlinder.
Van het uitkomen van de vlinder uit de pop heb ik een mooie serie kunnen maken: Metamorfose citroenvlinder.
Citroenvlinder komt uit de pop
Missie citroenvlinder geslaagd! Dankzij de vuilbomen (het zijn echt geen boompjes meer) is er elk jaar nieuw nageslacht al moet ik wel zeggen dat ik tot 2016 niet meer naar eitjes gezocht heb.
Omdat de citroenvlinder nooit met open vleugels ergens zit of rust had ik mij voorgenomen hem in de vlucht te fotograferen als de kans zich voordeed.
Citroenvlinder in vlucht
-> De citroenvlinder is goed in de camouflage en als hij wil rusten kruipt hij weg op plekken waar je hem niet gauw zult ontdekken. Hij kruipt graag laag weg onder lichtgroene bladeren of wat hoger tussen het verse blad van klimop. Op dit soort plekken overwintert hij ook als vlinder.
|
Door de zomerse temperaturen van 2013 zijn er veel citroenvlinders. Opvallend is dat ze massaal op de nectarplanten afkomen bij 25 graden of warmer. Het lekkerste vinden ze de kattenstaart (lythrum salicaria) gevolgd door de dagkoekoeksbloem (silene dioica). Nadeel van de kattenstaart is dat het een lange dunne plant is die continue heen en weer beweegt. Ondanks dat ik met statief fotografeer was het lastig een goede compositie in het oog te houden. De plant wiebelde van links naar rechts en de vlinder kroop van beneden naar boven......
Op drie hete dagen heb ik pogingen ondernomen foto's van fladderende citroenvlinders te verkrijgen waarbij het mij pas op de laatste, de dag met de minste wind is gelukt foto's te maken waarover ik tevreden ben. In 2012 heb ik al met zijn soortgenoot de Cleopatra in de Ardeche kunnen oefenen; een snelle sluitertijd (> 1/500) is een vereiste.
Citroenvlinder in winterslaap tussen klimop
|
Soms heb je geluk en komt er een minder actief (lees: vliegt niet onmiddellijk weg voor een fotografe) exemplaar voorbij. Dat is bijvoorbeeld vroeg in de ochtend of midden op de dag als het heel erg warm is.
Citroenvlinder op Echinacea purpurea
De citroenvlinder, een 'doodnormale' Nederlandse vlinder die mij elk voorjaar weer blij weet te maken!
UP-DATE CITROENVLINDER:
|
22 mei 2020: De afgelopen week heb ik intensief gezocht naar de rups van de kleine parelmoervlinder maar helaas zonder succes. Tijdens een zoektocht naar icarusblauwtjes liep ik tegen deze dikke rups van de citroenvlinder aan. Hij zat zo mooi dat ik er wel een foto van moest maken.
-> Na het eten van een blad rust de rups een paar uur.
|
In twee uur tijd heeft de rups een blad naar binnen gewerkt. In de eigen tuin heb ik ook een paar rupsen gevonden maar die zijn nog stukken kleiner.
Uiteindelijk is de rups klaar met eten en heeft hij een plekje onder het laatste/bovenste blad gevonden.
|
Na het uitsluipen hangt de verse vlinder een hele tijd stil....tijd voor wat detail opnames
De jonge pimpelmezen waren de dag ervoor uitgevlogen....toeval of niet maar voor de veiligheid heb ik alle andere vuilboompjes afgezocht en de nog niet opgegeten rupsen in veiligheid gebracht.
↓→ 13 juni 2018: De 3e citroenvlinder (van de foto hierboven) is vandaag geboren. Net op het moment dat ik heel even iets ging pakken is het gebeurt waardoor ik het gemist heb. De laatste rupsen hangen nu in pophouding en zullen over een kleine twee weken uitkomen.
|
2 juni 2018: Midden april werd het lente en met de eerste kleine groene blaadjes op de vuilboom ontdekte ik de eerste eitjes van de citroenvlinder. Pas op 23 april kon ik ze fotograferen op een windstille avond. Onder een blad halverwege het jonge boompje zaten drie eitjes.
Een maand later, op 23 mei had ik 8 jonge rupsjes op dat boompje en op 25 mei waren ze allemaal weg.
<- Een rups hangt in pophouding terwijl en een andere nog volop aan het eten is.
|
8 juni 2017: De eerste twee vlinders zijn gisteren uit de pop gekomen terwijl ik in het bos nog erg kleine rupsen zie. De spreiding tussen de grootte en stadia is dit jaar wezenlijk groter dan vorig jaar. Ik denk dat dit met de koele periode in April te maken heeft waardoor er net ervoor en pas weer erna ei-afzet heeft plaats gevonden. Tevens heb ik de indruk dat er dit jaar minder Citroenvlinderrupsen zijn dan vorig jaar.
|
3 juni 2017: Ook dit jaar zoek ik weer de vuilbomen af op zoek naar rupsen van de citroenvlinder. Ik vind heel veel mooie andere rupsen maar amper welke van de citroenvlinders. Ik vraag me af of de piek nog moet komen omdat het voorjaar lang en fris was? Pas na de meivakantie zag ik veel citroenvlinders door de bossen fladderen. Een enkele grote rups kom ik tegen en goed verscholen tussen het blad van de vuilboom ontdek ik ook deze pop.
|
10 juli 2016: Meer bij toeval ontdekte ik halverwege mei een eitje in de vuilboom in mijn tuin. Twee weken later ging ik op zoek naar rupsen en al heel snel vond ik heel veel rupsen. Ook tijdens het wandelen met de hond in het bos kwam ik ze overal tegen!
|
Even dacht ik dat de rups van de citroenvlinder geluk heeft en niet geparasiteerd wordt totdat ik onderstaand schouwspel meemaakte:
|
Uit het achterlijf van de halfvolgroeide rups komt een larve gekropen die zich eerst vast spint en vervolgens zo lang tegen de rups aan blijft duwen totdat deze op de grond valt.
De rups van de citroenvlinder doet niet moeilijk; nadat de rups gestopt is met eten rust hij even en zoekt vervolgens een plekje op het takje waar hij al die tijd gegeten heeft. Hij maakt geen lange en gevaarlijke wandelingen zoals diverse soortgenoten het doen. Vrij snel heeft hij een plekje gevonden en hangt hij klaar om de fase van pop, die vanaf een afstand op een blad lijkt, in te gaan.
Afhankelijk van de temperaturen hangt hij daar twee tot drie weken om vervolgens als volwassenen citroenvlinder de wereld in te fladderen. |
|