Donker pimpernelblauwtje - Phengaris nausithous
|
Het donker pimpernelblauwtje heeft een vleugellengte van ongeveer 17 mm. De onderzijde van de vleugels is bruin met slechts een enkele rij vlekken langs de achterrand. De bovenzijde van de vleugels is bij de mannetjes donkerblauw met een sterke blauwe bestuiving; het vrouwtje is bruin.
|
Het donker pimpernelblauwtje is een uiterst zeldzame en kwetsbare vlinder die in 1990 samen met het pimpernelblauwtje werd geherintroduceerd; helaas heeft de populatie van het donker pimpernelblauwtje geen stand kunnen houden. In 2001 heeft het donker pimpernelblauwtje zich spontaan in het Roerdal gevestigd echter is de populatie klein en kwetsbaar wat maakt dat de soort met uitsterven bedreigd is.
Leefgebied donker pimpernelblauwtje
Het donker pimpernelblauwtje is bruin met één enkele rij zwarte vlekken (meestal met een witte rand eromheen) naast de achterrand. De vlinder rust zelden met open vleugels maar aan de binnenzijde is het mannetje donkerblauw met een bruine bestuiving. Het vrouwtje is bruin en heeft weinig blauwe bestuiving.
Donker pimpernelblauwtje op grote pimpernel
Deze vlindersoort is te vinden in ruige begroeiingen van vochtige, matig voedselrijke graslanden die beperkt en in de juiste seizoenen worden gemaaid.
Donker pimpernelblauwtje op grote pimpernel
|
Ook dit blauwtje heeft een aantal eisen wat zijn leefgebied betreft welke helaas steeds zeldzamer worden. In Nederland heb ik het donker pimpernelblauwtje niet opgezocht omdat de plekken veel te kwetsbaar zijn. In Zuid-Duitsland heb ik deze vlindersoort eindelijk kunnen vinden omdat daar nog diverse beekdalen te vinden zijn die vol staan met de waardplant, zijnde de grote pimpernel (Sanguisorba officinalis).
Donker pimpernelblauwtje op grote pimpernel
Vaak zijn de vlinders te vinden in beekdalen, bij moerassen, in vochtige graslanden en langs wegbermen.
Het donker pimpernelblauwtje vliegt in één generatie van begin juli tot halverwege augustus. De vlinders leven slechts enkele dagen wat maakt dat de vrouwtjes op de dag dat ze uit de pop (en dus uit het mierennest) zijn gekomen al paren. De eitjes worden op het bloemhoofd van de waardplant afgezet die in de buurt van een mierennest groeit. Na het uitkomen voeden de jonge rupsjes zich met de zaden van de waardplant. Na de derde vervelling laten de rupsen zich op de grond vallen in de hoop door de gewone steekmier of soms ook de moerassteekmier te worden meegenomen naar het mierennest. De rupsje kunnen zoetigheid afscheiden waardoor ze redelijk snel door de mieren worden meegenomen. De rups overwintert in het mierennest en eet kleine mierenlarven en eitjes. In het voorjaar groeit de rups verder en verpopt zo dicht mogelijk tegen de uitgang van het mierennest. |
Eenmaal uit de pop gekomen moet de vlinder maken dat hij zo snel mogelijk het mierennest verlaat omdat de mieren de vlinder als indringer en/of lekker hapje zien. De ontpopping vindt daarom meestal in de nacht tot vroege ochtend plaats omdat de mieren dan nog minder actief zijn.Het donker pimpernelblauwtje staat net als het pimpernelblauwtje als ernstig bedreigd op de Rode Lijst. Bescherming, een juist beheer en het in stand houden van geschikte leefgebieden zijn noodzakelijk om deze soort te behouden of te laten terugkeren.
Donker pimpernelblauwtje op grote pimpernel
Juli 2015: Opnieuw ben ik op vakantie in Zuid-Duitsland en vind ik nieuwe plekken met grote pimpernel. Op de dag van aankomst stop ik op een plekje op nog geen 50 meter van de afrit van de A3 om iets uit de auto te pakken. Mijn oog ziet een paar grote pimernellen in de berm staan en uit nieuwsgierigheid ga ik kijken en jawel hoor, zowel het donker pimpernelblauwtje als ook het pimpernelblauwtje fladderen rond.
|
Omdat op dat moment mijn fototoestel nog in een propvolle auto lag, ben ik de volgende dag teruggereden naar die plek in de hoop beide soorten te vinden.
Gelukkig heb ik beide soorten kunnen vinden. Ruim een week later heb ik een rodelbaan in Grafenau bezocht en op weg naar boven word ik in mijn karretje door een vlinderwalhalla geleid en zie ik vanuit mijn karretje beide pimpernelblauwtjessoorten fladderen.
|
|
Diverse keren heb ik de plek met het donker pimpernelblauwtje bezocht maar helaas zitten ze (bijna) altijd op pimpernel en gaan ze ook niet met open vleugels van de zon genieten waardoor ik voor mijn gevoel dezelfde foto's aan het maken was. Een paar vlinders zaten zo dicht tegen de weg aan dat ik lichte kleur van het asfalt kon gebruiken voor een andere achtergrond.
Nadat de regenbui voorbij getrokken is en ik een tweede poging onderneem dit blauwtje te fotograferen begint deze onrustig te worden. Een paar foto's kon ik maken alvorens de volgende regenbui ervoor zorgde dat ik opnieuw moest schuilen. In een andere wei vind ik later nog een paar vlinders, allemaal rustend op/aan grote pimpernel.
|
Juli 2016: Voor het derde jaar op rij ben ik op vakantie in Zuid-Duitsland en natuurlijk breng ik weer een bezoek aan 'mijn' donker pimpernelblauwtjeplek. Het duurt lang voordat ik het eerste pimpernelblauwtje vind.....deze keer niet op zijn waardplant maar aan de stengel van een kale jonker. Als ik mijn statief heb neergezet en de eerste foto wil maken begint het te regenen en moet ik schuilen onder een boom.
|
|
Juli 2017: Opnieuw ben ik op vakantie in Zuid-Duitsland en de eerste ochtend na aankomst breng ik een bezoek aan 'mijn' donker pimpernelblauwtjeplek. Het was de dagen ervoor erg warm geweest waardoor de kans op vlinders groot is.
Bij aankomst zie dat een groot deel van de pimpernelblauwtjes plek is omgeploegd en dat er enkel saai groen gras groeit. Net als vorig jaar zijn ook dit jaar de aangrenzende weilanden gemaaid en is de hele strook met pimpernel meegemaaid. Ook het weiland tegen de beek aan is gemaaid waardoor er heel veel habitat is verdwenen. De tweede tegenvaller was het weer....de hemel kleurde rond zonsopkomst prachtig roze maar trok aansluitend helemaal dicht en terwijl ik de eerste foto wilde maken kwam de regen met bakken uit de hemel gevallen. Omdat het leefgebied helemaal terug is gebracht naar een smalle strook naast de straat ben ik deze helemaal afgelopen aan beide zijden en heb ik in totaal 9 rustende exemplaren kunnen vinden. Alle 9 exemplaren zaten op de bloemknop van de grote pimpernel. |
Blij was ik me de vondst van 'oma'. Pimpernelblauwtjes worden slechts enkele dagen oud, dat maakt ook dat je bijna altijd redelijk verse exemplaren vindt. Dat ik dit oude en afgevlogen exemplaar vond was bijzonder leuk. Nadat ik haar gefotografeerd had begon het opnieuw te regenen. Aangezien de meeste vlinders haaks op de bloemknop zaten en het ook behoorlijk hard waaide heb ik geen andere foto's meer gemaakt.
Opnieuw lijkt het leefgebied kleiner te zijn geworden; in de berm hoger op waar ik vorig de meeste vlinders vond lijkt de waardplant verdwenen.
Ik was al wat later omdat ik eerst op een andere plek vlinders was gaan zoeken en de zon kwam net over de bergen heen. Ik ben op plekken gaan kijken waar jongere pimpernelplekken stonden (die dus gemaaid worden) en mijn hart sloeg sneller toen ik een bruine vlinder aan de pimpernelontdekte; helaas bleek dit een hooibeestje te zijn. Even later speurde ik met de verrekijker andere bloemknoppen af en ontdekte een exemplaar van het donker pimpernelblauwtje. Ondanks dat alle foto's erg op elkaar lijken, ze zitten immers voor 99% aan de waardplant te slapen, kon ik het niet laten een afscheids foto van deze blauwtjesoort te maken. Na vijf jaar wordt het tijd voor een nieuwe/andere zomervakantiebestemming |
1 augustus 2018: Nadat ik op 29 juli jl. geen donker pimpernelblauwtje kon vinden op 'mijn' plek in Zuid-Duitsland ben ik gisteren ochtend opnieuw naar de plek gereden. Het gros van de pimpernelplanten is bruin en dor en veel knoppen lijken afgegeten.
|